مختصر خودتان و مرکز آزفا را معرفی کنید.

اینجانب سید اسماعیل قاسمی موسوی، استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان و سرپرست مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان این دانشگاه هستم. با توجه به نقش زبان و ادبیات فارسی در ایجاد و حفظ و تحول تمدن اسلامی و تأثیرگذاری بر دیگر فرهنگ ها تا به امروز؛ همچنین با وقوف بر اهمیت آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان و ضرورت حفظ و تأکید بر نقش و اهمیت زبان و فرهنگ ایران عزیز و صد البته با توجه به ضرورت آموزش به زبان رسمی کشور به دانشجویان بین الملل و ضرورت اثرگذاری فرهنگی و علمی در روند آموزش این دانشجویان مرکز آزفای دانشگاه لرستان از جمله مراکز نوپا در آموزش زبان فارسی به شمار می رود که کار خود را به صورت رسمی از دی ماه سال 1402 آغاز کرده است؛ اما با این وجود با توجه به پشتیبانی و توجه مقامات دانشگاه به ویژه ریاست محترم دانشگاه لرستان جناب آقای دکتر علی نظری و رئیس گروه همکاری های بین الملل دانشگاه لرستان جناب آقای دکتر غلامحسین حسینی، این مرکز توانسته است کار خود را به سرعت آغاز کرده و نقش مؤثری را در آموزش زبان فارسی به دانشجویان بین الملل غیر فارسی زبان دانشگاه ایفا کند به گونه ای که پیشرفت¬های مرکز و تأثیر گذاری آن در میان این زبان¬آموزان بسیار محسوس است؛ از سوی دیگر مرکز توانسته است با برقرار ارتباط با دانشگاه¬های دارای سابقه بیشتر در زمینه آموزش زبان فارسی از جمله دانشگاه بین¬المللی امام خمینی و نیز بنیاد سعدی و نیز با بهره¬گیری از تجارب دیگر مراکز آزفا در سراسر کشور روند رو به رشدی را طی کند. 

نظر شما در باره نقش جذب دانشجوی بین الملل در تبدیل زبان فارسی به زبان مرجع علم چیست؟

زبان و ادبیات فارسی نه تنها از مهم ترین عناصر هویتی ایران کنونی و نیز کشورهای فارسی زبان اطراف است، بلکه در هویت تمدن اسلامی به زبان های مختلف نیز این زبان در دوره های مختلف تأثیر به سزایی گذاشته است. این زبان در دوره های مختلف علی رغم سختی های فراوان به خاطر عنصر هویت بخشی که برای اقوام مختلف ایران اسلامی داشته، همواره به رشد خود ادامه داده و در هر کجا و هر دوران نیز زبان علم و ادب؛ و زبان فرهیختگان به شمار می رفته است که این نکته را همینک نیز می توان در ایران مشاهده کرد که زبان فارسی همواره زبان مشترکی بوده که با توجه به پیشینه فرهنگی و توانایی های آن به عنوان زبان علم، آموزش و زبان مشترک اقوام مختلف قرار گرفته و می¬گیرد و شاید بتوان همین مسأله را شاهدی براین گرفت که زبان فارسی بالقوه توانایی و استعداد تبدیل شدن به زبان علم را دارد. اگر این نکته را بپذیریم، برای اینکه زبان فارسی در دنیای امروزین به زبانی تبدیل شود که بیش از پیش به عنوان یک زبان مرجع علمی به شمار رود؛ راهکارهای چندی را می¬توان متصور شد؛ یا دولت های مختلف در جمهوری اسلامی ایران، با سرمایه گذاری در کشورهای مختلف به ویژه با تأسیس آموزشگاه ها، مدارس، مجلات و دیگر نهادهای علمی-فرهنگی به زبان فارسی در راه رسیدن به این هدف تلاش کنند؛ یا با جذب دانشجو از کشورهای همسایه و آموزش به آنها به زبان فارسی کوشش کنند تا این دانشجویان به نماینده فرهنگی و علمی ایران اسلامی در کشورهای خود تبدیل شوند و... پر واضح است که بهترین رویکرد در پیش گرفتن تمامی این راهکارها و هرکدام به جای خود است؛ البته در این مقام دو نکته شایان ذکر است: نخست اینکه برای هر هدفی به اندازه بزرگی و اهمیت آن باید کوشش کرد و با توجه به اینکه تبدیل زبان فارسی به زبان مرجع علمی هدف بزرگی است که جزئی از یک جهش تمدنی بزرگ به شمار می¬آید، لذا برای رسیدن به این هدف سرمایه گذاری و برنامه¬ریزی¬های فراوان و دقیق لازم است؛ دوم نکته اینکه صرف ایجاد مراکز فوق الذکر و جذب دانشجو بدون برنامه ریزی درست و تعیین هدف از این آموزش ها ممکن است به سلاح دولبه¬ای تبدیل شود که مانعی نیز بر سر راه رسیدن به این هدف والا ایجاد کند. به هر روی به نظر می¬رسد که جذب دانشجویان بین الملل با توجه به اینکه در کنار تلاش در راه این هدف آورده های فراوانی نیز برای کشور دارد، مهم¬ترین راهکار در این زمینه به شمار می رود. گذشته از این اگر هدف تبدیل شدن زبان فارسی به زبان مرجع علمی باشد یا لااقل یکی از اهداف این باشد، بنابراین جذب دانشجوی بین الملل، ایجاد مؤسسات و نشریه های علمی-فرهنگی به زبان فارسی به گونه ای یک ابزار تبلیغی هدفمند به شمار می رود یعنی به جای اینکه با مخاطب قرار دادن هر مخاطب ممکن کوشش در تبدیل شدن به زبان مرجع علمی داشته باشیم، این تبلیغ را در میان جامعه هدف مناسب گسترش داده ایم و احتمال موفقیت این راهبرد بسیار بیشتر خواهد بود. 

بفرمایید آیا مرکز دانشگاه شما راهبردهای معینی در گسترش زبان فارسی و جذب دانشجو دارد؟

مورد سوم یعنی سهولت تسهیل تحصیل در دانشگاه های ایران، از سویی انکارناپذیر است اما از سوی دیگر نباید به هدف جذب دانشجویان، کیفیت آموزشی کاهش یابد و همچنین وزارت محترم علوم، تحقیقات و فناوری و سیاستگذاران همواره باید از تبدیل شدن رقابت دانشگاه ها برای جذب دانشجویان بین الملل به قیمت ارائه تحصیلی آسانتر (از نگاه دانشجو، به معنای سهولت در اخذ مدرک و نمره) از دانشگاه های دیگر و ایجاد سوء برداشت از همکاری با دانشجویان بین¬الملل به معنای تساهل در زمینه آموزش به ویژه آموزش های تخصصی برای جذب بیشتر دانشجویان به مرکز خود، برحذر باشد و از طریق سیاست های تشویقی برای مراکز رو به رشد از نظر کیفی و برنامه ریزی برای نظارت و پیشگیری از چنین رخدادهایی این روند پذیرش را کنترل کنند که این مهم در وزارت علوم همواره مد نظر بوده است اما باید به صورت مداوم برای پیشگیری از چنین روندی برنامه¬ریزی و سیستم های نظارتی و تصحیحی مناسب روز و شرایط دانشگاه ها را طراحی کرد. البته در حال حاضر یکی از مسائلی که مراکز آزفا در دانشگاه های کشور با آن روبرو هستند و سازمان امور دانشجویان وزارت علوم به جد برای برطرف کردن آن تلاش می¬کند، محدودیت هایی است که این مراکز با آن روبرو هستند از جمله نیاز به بازنگری چارت سازمانی دانشگاه¬ها و پررنگ¬تر شدن این مراکز در تشکیلات اداری دانشگاه ها و وزارت، ایجاد یک دفتر در معاونت امور دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به هدف رسیدن زبان فارسی به مرجعیت علمی از طریق جذب دانشجویان بین الملل از کشورهای همسایه، ایجاد پژوهشکده های آموزش زبان فارسی و حمایت مالی از این پژوهشکده ها به هدف بررسی و برنامه-ریزی علمی برای رسیدن به اهداف ترسیم شده در سیاست های کلان جمهوری اسلامی ایران از طریق دانشجویان بین الملل و هویت بخشی به این بخش از وزارت و دانشگاه های متبوع وزارتین و..

دیدگاه شما در باره نقش نمایشگاه در گسترش زبان فارسی و تحقق مرجعیت زبان فارسی چیست؟

پرواضح از که تبلیغات از مهم¬ترین ابزارهای هر مرکز و اداره ای در دنیای معاصر به شمار می رود و دانشمندان و مدیران مختلف بر نقش آن در موفقیت هر مرکزی تاکید کرده اند و جدا از این حتی در درون مؤسسه نیز اینگونه رخدادها و اقدامات نقش هویت بخش بسیار مهمی را ایفا می کند و دست اندرکاران هر مرکز هنگام دیده¬شدن در سطحی که در آن تلاش می کنند، احساس تعلق و وابستگی سازمانی بیشتری را خواهند داشت که این مسأله در افزایش راندمان کاری مراکز بسیار اثرگذار خواهد بود. افزون بر این، در پرسش های پیشین اشاره شد که تبلیغات و جذب باید به صورت هدفمند و مؤثر انجام شود تا از هدررفت منابع، انرژی و از همه مهم¬تر زمان پیشگیری شود؛ از جمله ابزارهای تحقق این هدف یعنی تبلیغات هدفمند، برپایی نمایشگاه¬های بین-المللی به ویژه با همکاری مراکز داخل کشور و نیز دانشگاه ها و وزارت های کشورهای هدف برای جذب دانشجو است. 

نظر شما در مورد نمایشگاه بین المللی جاذبه های تحصیل چیست؟

همانگون که اشاره شد، گسترش و آموزش زبان فارسی و تبدیل آن به زبان مرجع علمی به ویژه در حوزه نفوذ فرهنگی خود در سطح بعدی در سطح منطقه و فراتر از آن مستلزم برنامه ریزی و تلاش همه¬جانبه در سطوح و جنبه های مختلف است از جمله برنامه ریزی برای افزایش کیفیت و مزیت¬های رقابتی دانشگاه های ایران اسلامی با کشورهای منطقه و ترسیم نقشه راهی برای توسعه همه¬جانبه علمی که بخشی از آن را مراکز آزفای سراسر کشور ایفا می¬کنند؛ اما باید توجه داشت؛ دستاوردهای مهم و ارزشمندی که در دوره های مختلف جمهوری اسلامی ایران کسب شده ؛ بایسته است که به صورت صحیح به نمایش گذاشته شود، چه اینکه در دنیای امروز مؤسسات باید همواره و به صورت دائم دستاوردها، امکانات، قابلیت¬ها و توانایی های خود را به نمایش بگذارند؛ زیرا واضح است که اگر هدف گسترش حوزه نفوذ زبان فارسی و فرهنگ ایرانی اسلامی باشد، نمایش و دیده شدن این دستاوردها در کشورهای دیگر به ویژه کشورهایی که هدف جذب دانشجوی بین الملل در این برهه زمانی به شمار میروند از مهم ترین اقدامات و دستاوردهای مدیریتی به شمار می¬رود و برپایی نمایشگاه جاذبه های تحصیلی در ایران از ابزارهای قدرتمند برای تبلیغات مؤثر و مفید در جهت جذب دانشجویان بین¬الملل است. نکته دیگر اینکه با توجه به تفاوت هایی که میان دانشگاه¬های مختلف در ایران وجود دارد موسسات جذب دانشجو و به تبع آن مخاطبان این نمایشگاه در کشورهای مختلف فرصت انتخابی صحیح را با توجه به امکانات، موقعیت، علاقه مندی و دیگر ملاک های انتخاب دانشگاه را خواهند یافت و انتخاب گاها تصادفی جای خود را با گزینش هدفمند و آگاهانه خواهد داد که این مسأله برای دانشجو و دانشگاه در دوسوی معادله بسیار مفید خواهد بود. 

لطفا بفرمایید نقش مرکز شما در برگزاری و افزایش جذابیت نمایشگاه چیست؟

مسؤولین دانشگاه لرستان و نیز دست¬اندرکاران و مدرسین مرکز آزفای این دانشگاه به خوبی بر نقش قدرت و نفوذ فرهنگی در معادلات منطقه ای و جهانی واقف بوده و به همین خاطر و نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی و امکانات استان لرستان در جذب افراد به ویژه دانشجویان از کشورهای عربی همسایه به ویژه کشور عراق، همواره رویکرد افزایش کیفیت آموزشی به ویژه در حوزه آموزش زبان و ادبیات فارسی را در پیش داشته است و با وجود تازه تأسیس بودن مرکز آزفای دانشگاه لرستان، در چند ماهه شروع به کار، تمام توان خود را با بهره گیری از بهترین نیروهای متخصص و اعضای هیئت علمی در زبان و ادبیات فارسی و عربی به کار گرفته است و روز به روز شاهد بهبود توانش زبانی دانشجویان بین الملل خود در بهره¬گیری از زبان فارسی بوده است. همچنین راهبرد دیگر افزایش دقت مقررات و قواعد آیین نامه¬ای برای سوق دادن دانشجویان به سوی آشنایی با زبان، ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی است که در این راه تلاش های بسیاری شده و آیین نامه¬های داخلی آموزشی در حوزه آموزش زبان تدوین گشته و با یاری هیئت رئیسه دانشگاه روز به روز این قوانین و مقررات در حال بهبود بوده است چه این که مسؤولین دانشگاه معتقدند چهارچوب¬مند کردن و تدوین مقررات و قوانین آموزشی از بهترین راهبردها برای پیشروی به سوی اهداف آموزشی و پژوهشی است و از سوی دیگر با امضا و فعالسازی تفاهم نامه های فرهنگی با هشت دانشگاه عراقی و برقراری نشست های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و.... از جمله نشست هم اندیشی با مشارکت اساتیدی از دانشگاه¬های کشورهای ایران در کنار عراق، اردن و قطر؛ ایجاد روابط پایدار با قسمت های مختلف دانشگاه¬های کشورهای همسایه، استقبال از کوشش¬های اساتید عضو هیئت علمی دانشگاه برای همکاری های دوجانبه از جمله راهنمایی و مشاوره مشترک، تبادل دانشجو، فرصت¬های کوتاه مدت و... از جمله راهبردهای در پیش گرفته شده در دانشگاه لرستان است که با پشتیبانی و توجه ریاست دانشگاه اساتید و اعضای گروه همکاری-های بین الملل و به ویژه اساتید مرکز آزفای دانشگاه لرستان در این میان همواره نقش پررنگی را ایفا کرده¬اند. 

به نظر شما برای افزایش جذابیت تحصیل در ایران چه باید کرد؟

پاسخ به این پرسش به ویژه بسیار مهم و از سویی بسیار دشوار است، زیرا در صورت عدم رعایت تعادل میان افزایش جذابیت برای دانشجویان کشورهای همسایه و پیشرفت کیفی لحظه به لحظه آموزش برای دانشجویان بین¬المللی می¬تواند ما را از هدف ترسیم شده برای گشترش زبان و فرهنگ ایرانی و فارسی و تبدیل زبان فارسی به یک زبان مرجع علمی دور سازد. برای پرهیز از این مسأله ابتدا باید دید که ایجاد و افزایش جذابیت تحصیل برای دانشجویان کشورهای همسایه از چه طریق ایجاد می-شود؟ این جذابیت می¬تواند از چند طریق ایجاد شود؛ نخست از طریق مزیت رقابتی اقتصادی دانشگاه¬های ایرانی با کشورهای همسایه؛ دوم از طریق مزیت برتری علمی و کیفیت و جایگاه دانشگاه¬های ایرانی در جهان به ویژه توجه داشتن به روند صعودی دانشگاه¬ها و یا توسعه متوازن دانشگاه¬ها و نمود آن در ارزیابی¬های بین¬المللی؛ سوم سهولت دسترسی، چهارم سهولت تحصیل در ایران. مورد نخست بدین معناست که دانشجویان از کشورهای همسایه پس از بررسی نتیجه بگیرند با وجود هزینه ثبت نام و تحصیل در دانشگاه، هزینه رفت و آمد، اسکان، هزینه اقدامات کنسولی و... بازهم تحصیل در ایران برای آنها از کشور خود ارزان¬تر تمام می-شود. مورد دوم بدین معناست که دانشگاهی و یا یک یا چند رشته در یک دانشگاه چنان کیفیت وشهرتی پیدا کنند که دانشجویان از کشورهای دیگر بدین نتیجه برسند که آموزش دیدن در این دانشگاه¬ها، آینده علمی و شغلی درخشانی را برای آنها به بار خواهد آورد که این مسأله از چند طریق به دست می¬آید، تدوین نقشه جامع علمی برای دانشگاه¬های کشور، مأموریت محور کردن دانشگاه¬ها و رشته¬ها، تدوین برنامه¬هایی برای ارزیابی کمی و کیفی دانشگاه و تلاش برای بهبود دانشگاه¬های کشور در رتبه¬بندی¬های جهانی و مانند اینها که در سیاست¬های کلان وزارت علوم دنبال می¬شود اما در این میان به نظر می¬رسد که هدف گسترش زبان فارسی و فرهنگ ایران اسلامی باید در تدوین راهکارهای به صورت پررنگ¬تر در نظر گرفته شود. گروه¬همکاری¬های بین¬الملل دانشگاه لرستان و به¬ویژه مرکزی که این¬جانب در آن فعالیت دارم، یعنی مرکز آزفای دانشگاه لرستان در تلاش است که با توجه به اهمیت جذب دانشجویان بین¬الملل در سطوح و حوزه¬های مختلف با نیروهای نخبه و زبده¬خود حضور پررنگ و مؤثری را در این نمایشگاه ایفا کند و به عنوان جزء کوچکی از جمهموری اسلامی ایران، حوزه¬های مورد نیاز پژوهشی، فرصت¬ها توانایی¬ها، امکانات، جاذبه¬ها و امکانات نرم¬افزاری و سخت¬افزاری خود را در این نمایشگاه به شیوه¬های نوآورانه و به روز برای مخاطبان نمایشگاه به نمایش بگذارد. 

بفرمایید تا چه میزان دانشجویان مراکز شما در این نمایشگاه شرکت خواهید داد؟

دانشگاه لرستان قصد دارد که از نمایندگان دانشجویان، مراکز همکار و مؤسسات جذب دانشجوی خوش¬سابقه و مورد اعتماد و معتبر در وزارت علوم، نمایندگان دانشجویان و نیز دانشجویان داوطلب بین¬الملل در این نمایشگاه و نیز تهیه کلیپ، کاتالوگ¬، بروشور و... بهره¬بگیرد. 

نظر شما در باره لوازم و اقلام نمایشی حضور موفق یک مرکز آزفا در نمایشگاه بین المللی چیست؟

با توجه به اهمیت لوازم نمایشی و امکانات جدید در آموزش امروزین به نظر می رسد که بهره¬گیری از لوازمی مانند نمایشگر تلویزیونی، پروژکتور و.. از ضروریات به شمار می¬رود اما با توجه به اهمیت پیام¬رسان¬های اجتماعی مانند واتساپ و فیسبوک در میان دانشجویان بین¬الملل حاضر در ایران و بهره¬¬گیری از آنان به عنوان واسطه آشنایی دیگر هم¬مینهان آنان با امکانات و دانشگاه¬های ایران، در کنار ایجاد صفحات ویژه در پیام رسان¬های پرمخاطب در کشورهای همسایه و بهره¬گیری از روش¬های علمی برای برجسته شدن این صفحات در مرورگرها، ایجاد پایگاه¬هایی ویژه نمایشگاه با همکاری گروه¬های بین الملل و آزفاهای دانشگاه¬های مختلف در سطح کشور و نیز ایجاد یک پایگاه رادیویی چند زبانه به ویژه به زبان¬های، عربی، ترکی، اردو و... که دانشجویان فراوانی از کشورهایی با این زبان¬ها در ایران حاضرند، می¬تواند از فرصت¬ها و لوازم برگزاری یک نمایشگاه موفق باشد. 

آیا پیشنهاد خاصی به ستاد نمایشگاه دارید؟

پیشنهادی برای دست¬اندرکاران برگزاری نمایشگاه: علاوه بر این بهره¬گیری از زمان نمایشگاه برای نشست¬های تخصصی، دانش-افزایی، آموزشی و... برای رؤسا و کارمندان مراکز و همفکری و تبادل نظر و نیز هم¬اندیشی با مؤسسات جذب دانشجوی ایرانی و خارجی به عنوان فعالیت جانبی نیز می¬تواند از اقدامات مفید در این زمینه به شمار رود.